De overgang: wanneer oude patronen niet meer werken
Wanneer ze zichzelf niet meer herkent
Ze kijkt hem aan, vastberaden.
“Er is een storm gaande in mij. Niet alleen in mijn lijf, maar ook in mijn hoofd en hart.
Alles verandert. Mijn hormonen, mijn energie, m’n emoties…en ook mijn seksualiteit. Het is alsof ik mezelf niet meer kan verdoven zoals vroeger. Alsof ik niet meer kan pleasen. Ook niet in bed, wanneer mijn lijf er geen zin in heeft.
Het voelt als een wake-up call. Een soort innerlijk alarm dat zegt:
Tijd om oude pijnen los te laten. Tijd om de oude maskers af te leggen. Tijd om te herinneren wie ik écht ben en daar eindelijk naar te gaan leven.”
Oude patronen die afbrokkelen
De overgang is meer dan opvliegers en slapeloze nachten. Het is een periode waarin hormonale verschuivingen blootleggen wat jarenlang onder de oppervlakte bleef. Oude patronen houden ineens geen stand meer, de patronen waarmee een vrouw zichzelf overeind hield, maar ook de patronen in de relatie die stilzwijgend bleven bestaan. Dat kan rauw en ontwrichtend voelen, maar precies daar schuilt ook de kans op iets nieuws.
Want wat er in de overgang gebeurt, lijkt op het eerste gezicht een puur innerlijk proces. Maar in onze praktijk als relatietherapeuten zien we telkens opnieuw: deze fase speelt zich nooit in een vacuüm af. Partners voelen de bewegingen mee, vaak nog vóór ze woorden krijgen.
Wil je samen met je partner leren hoe je menopauze niet alleen als individueel maar ook als relationeel proces kan begrijpen? Lees hier hoe relatietherapie jullie kan ondersteunen
De hormonale aardverschuiving
De overgang is allesbehalve een zachte tijd. Het voelt aanvankelijk als ondergang; een tijd van chaos in lichaam en geest.
Het is een rauwe, lijfelijke realiteit die diep doordringt in het dagelijks functioneren – én dus ook in de manier waarop een vrouw zich verhoudt tot haar partner.
Oestrogeen en progesteron: de ingebouwde stemmingsregulatoren
Oestrogeen en progesteron zijn eeuwenoude buffers die vrouwen helpen om overeind te blijven.
- Oestrogeen is een natuurlijk antidepressivum. Het tilt de stemming op, maakt milder en optimistischer, en helpt stress te reguleren. Dankzij oestrogeen lukt het vaak om sociaal en veerkrachtig te blijven: glimlachen, zorgen, pleasen, zelfs als je vanbinnen leeg bent.
- Progesteron is de natuurlijke tranquilizer. Het kalmeert het zenuwstelsel, bevordert slaap, verzacht angst en tempert prikkelbaarheid.
Tijdens de (peri-)menopauze vallen deze beschermende stoffen met horten en stoten weg. En dus vallen ook de mechanismen weg die jarenlang hielpen om te verdragen, te relativeren, jezelf te sussen.
Relationeel gevolg: Wat je vroeger kon maskeren, voelt nu te rauw om nog weg te stoppen. En die verandering merken partners vaak als eersten.
Oude pijn borrelt mee omhoog
Wat vroeger nog net lukte met een glimlach of een nacht doorslapen, breekt nu onverbiddelijk door. Dat kan gaan over vermoeidheid of irritatie, maar net zo goed over oude pijn.
Traumaonderzoekers wijzen er al jaren op dat het lichaam de rekening bijhoudt (“the body keeps the score”). Herinneringen die ooit te zwaar waren om volledig te verwerken, blijven in het zenuwstelsel opgeslagen en zoeken later toch een uitweg. Tijdens de overgang valt de hormonale deken die jarenlang hielp om te verdoven of te pleasen weg. Wat onderdrukt werd, laat zich nu in volle hevigheid voelen. Het lichaam weigert nog langer te zwijgen.
En dit gebeurt bijna altijd in relatie. Partners zijn bij uitstek degenen die deze oude lagen triggeren: niet omdat ze iets fout doen, maar omdat nabijheid vanzelf de kwetsbaarste plekken raakt. De vrouw voelt dat intens, maar tegelijk raken ook bij haar partner vaak oude angsten en pijnpunten getriggerd.
Relationeel gevolg: Beiden worden haast verplicht om dieper te kijken in hun eigen binnenwereld. Als ze dat niet doen, komt de relatie onder druk te staan. Maar wanneer ze die uitnodiging wél aannemen, zien we in onze praktijk iets anders gebeuren: de overgang wordt een poort naar gezamenlijke heling. Oude wonden krijgen erkenning, partners groeien in empathie, en de relatie maakt een sprong naar een hoger niveau van verbondenheid.
Ervaar je dat de overgang oude kwetsuren oproept tussen jullie? Wij begeleiden koppels in dit proces
Existentiële crisis of nieuwe helderheid?
Veel vrouwen ervaren dit als een verlies: de oude vertrouwde ‘ik’ werkt niet meer.
De vrouw die altijd sterk, zorgzaam en meegaand was, herkent zichzelf niet meer.
Maar tegelijk kan er in die chaos een nieuwe helderheid ontstaan. Dit wordt in tradities als de Traditionele Chinese Geneeskunde ‘de tweede lente’ genoemd.
- Wie ben ik als ik mezelf niet meer forceer?
- Wat wil ik écht als ik mezelf niet meer wegcijfer?
- Wat gebeurt er als ik eindelijk naar mijn lichaam luister?
Dit zijn existentiële vragen die opborrelen omdat oude copingmechanismen biologisch ondergraven worden. En laten we eerlijk zin: deze fase voelt vaak als een grauwe winter met kale takken vooraleer de eigenlijke 2de lente -de transformatie- zich laat zien in zijn bloesems.
Relationeel gevolg: Partners voelen vaak dat hun geliefde “niet meer dezelfde is” en dat kan tegelijk bedreigend en hoopgevend zijn. Het is alsof ze iemand verliezen, terwijl er eigenlijk iemand nieuws geboren wordt.
Taal geven aan de transformatie
Vrouwen zoeken woorden voor deze ervaring.
De taal van innerlijke transformatie en/of spirituele zelfontwikkeling biedt vaak houvast:
- Ongemakken worden herkaderd tot signalen van de ziel.
- De overgang wordt een wake-up call: een oproep tot waarheid en authenticiteit.
Deze manier van spreken is voor veel vrouwen helend en krachtig. Ze biedt betekenis en richting.
Deze taal kan echter ook vervreemden. Voor de vrouw voelt het als bevrijding, voor de partner soms als verwarring.
Zinnen die voor haar een zoektocht verwoorden, landen bij hem vaak als een oordeel:
- Zij zegt: “Ik wil leven in waarheid.”
Hij hoort: “Ik keur jou af, jij bent onecht.” - Zij zegt: “Mijn lijf wil geen sex meer om jou te pleasen.”
Hij hoort: “Onze seks was jarenlang beneden alle peil.” - Zij zegt: “Ik wil authentiek zijn en mijn patronen doorbreken.”
Hij hoort: “Jij bent blijkbaar niet bewust genoeg, jij blijft steken.”
Precies daar zal de volgende blog verder op ingaan.
Herken je jezelf in deze taal van transformatie en zoek je handvatten om het ook te vertalen naar je relatie? Neem contact op voor een verkennend gesprek
💡Weetje: blokkeert hormoontherapie (BHST) je transformatie?
In spirituele en holistische kringen hoor je soms dat eender welke hormoontherapie, ook de lichaamseigen vorm (BHST/Bio identieke hormoonsubstitutie) de natuurlijke transformatie van de overgang zou blokkeren. Alsof je met (B)HRT eeuwig jong zult blijven, een onecht leven blijft leiden of weigert om “wijzer te worden”.
Maar wetenschappelijk én in de praktijk zien we dat dit niet klopt.
Hormonen zoals oestrogeen en progesteron waren jarenlang inherent helpend: ze ondersteunden vrouwen om stress te reguleren, emoties bij te sturen en verbonden te blijven. Wanneer deze in de overgang een duik nemen, vallen die buffers plots weg en komen oude pijnen en kwetsuren rauw naar boven. Dat kan helend zijn, maar als de klachten te overweldigend zijn, is introspectie nauwelijks nog mogelijk.
BHST dient niet om de transformatie te vermijden, maar juist om haar te dragen. Door een deel van de natuurlijke buffers te herstellen, ontstaat er ademruimte om de innerlijke verschuivingen bewust te beleven. Geen verdoving, maar steun. Geen blokkade, maar een stevig fundament dat – samen met een gezonde leefstijl – de geestelijke hergeboorte niet alleen draaglijker, maar ook rijker en dieper maakt.
In onze praktijk zien we hoe die ademruimte cruciaal is, ook voor koppels. Want pas wanneer er werkafstand ontstaat tot de lichamelijke en psychische klachten, komt er ruimte om in verbinding te blijven en samen te groeien.
De overgang als make or break van je huwelijk?
De overgang is dus niet alleen een lichamelijke verandering, maar ook een existentiële wake-up call. Ze confronteert vrouwen met vragen die niet langer weggeduwd kunnen worden. Daarbij kunnen oude trauma’s of onverwerkte emoties opnieuw zichtbaar worden, vaak rauw, soms verwarrend, maar tegelijk ook als kans op heling.
En hoewel dat heel persoonlijk voelt, heeft het altijd een relationele dimensie. Want wie verandert, verandert ook de manier waarop ze aanwezig is bij haar partner.
In de volgende blog laat ik zien wat dit doet in relaties, hoe partners de menopauzale transformatietaal vaak anders horen, en hoe je die kloof kan vertalen naar hechtingstaal.
Benieuwd hoe wij je begeleiden van koppel tot koppel?
Dit artikel is geïnspireerd door werk van o.a. Sue Johnson (Love Sense, Hold Me Tight), Bessel Van der Kolk (The Body Keeps the Score), Lisa Mosconi (The Menopause Brain), Phyllis J. Bronson & Rebecca Bronson (Moods, Emotions & Aging), vertaald naar onze eigen praktijk met langdurige relaties.